W niedzielę odbyła się 19. edycja Festiwalu Kultur Świata ETHNOS – Albania i Kosowo, którą miałam przyjemność współorganizować razem z Ośrodkiem Działań Twórczych „Światowid”.
Program był niezwykle różnorodny – naszym celem było przybliżenie kultury, tradycji i codzienności mieszkańców Albanii i Kosowa oraz ukazanie ducha i charakteru ich społeczności. Chcieliśmy, aby uczestnicy mogli doświadczyć ethnosu Albanii i Kosowa wszystkimi zmysłami – stąd pomysł na warsztaty tańców w kręgu oraz warsztaty tkackie.
Wspólnie gotowaliśmy fli z Bleriną – doświadczoną cukierniczką z Prizrenu, która specjalnie dla nas przyjechała do Wrocławia. Fli to tradycyjne danie z północy Albanii i Kosowa – symbol góralskiej gościnności. Chrupiące na wierzchu, miękkie w środku, powstaje z prostych składników, dostępnych nawet w małych pasterskich społecznościach w Górach Przeklętych. To wielowarstwowe ciasto pieczone powoli, warstwa po warstwie przekładane klarowanym masłem i śmietaną, często przy ognisku – w tańcu i śpiewie. Blerina przygotowała też aromatyczną baklawę, którą częstowaliśmy gości, serwując ją razem ze świeżo zaparzoną kawą z kardamonem.
Warsztaty tkackie cieszyły się dużym zainteresowaniem. Tkactwo w Albanii ma długą i bogatą historię – stanowi ważny element kulturowej tożsamości. Geometryczne wzory, motywy roślinne i symbole odnoszą się do historii i tradycji – niosą znaczenia związane z pochodzeniem i statusem społecznym właściciela tkaniny.
Tańce w kręgu doskonale oddają charakter Albańczyków – żywiołowe lub refleksyjne, tworzą wspólnotę fizyczną i emocjonalną, dając poczucie bezpieczeństwa. Symbolizują równość i otwartość – każdy może dołączyć w dowolnym momencie. Taniec scala, dodaje otuchy w trudnych chwilach i celebruje radość. W Albanii tańczy każdy – dzieci, dorośli, seniorzy, kobiety i mężczyźni – niezależnie od okazji. To forma świętowania, ale i codzienne wyrażanie radości we wspólnocie.
Miałam również przyjemność poprowadzić prelekcję o kulturze, historii i codzienności Albanii i Kosowa. Zawsze zależy mi, by była to otwarta, szczera rozmowa – tylko w taki sposób możemy się naprawdę poznać i docenić piękno różnorodności. Pan Ambasador odpowiadał na pytania uczestników z otwartością i humorem, co stworzyło wyjątkowo przyjazną atmosferę.
Wydarzenie miało ogromne wsparcie Pana Ambasadora Drilona S. Gashiego oraz całego Konsulatu Kosowa w Polsce. Pan Ambasador przywiózł dla nas kosowskie wina – o głębokim smaku z nutą śliwki i wiśni, z subtelną mineralnością. Górzyste Kosowo ma długą, sięgającą czasów rzymskich, tradycję winiarską – i idealne warunki do uprawy endemicznych szczepów winogron.
Festiwalowi towarzyszy wystawa zdjęć z Albanii i Kosowa, dostępna do końca czerwca. Większość zdjęć pochodzi z archiwum Anastasii Zazuliak, część z kolekcji Ambasady Kosowa.
Na zakończenie festiwalu – wyjątkowy koncert Eliny Duni i Roba Lofta. Elina, albańsko-szwajcarska wokalistka, laureatka Swiss Jazz Award 2025, od lat związana z ECM Records. Elina łączy tradycyjną muzykę Albanii z jazzową wrażliwością. Rob Luft, gitarzysta i kompozytor, wniósł do tego duetu energię londyńskiej sceny jazzowej. Ich wspólny występ to poetycki, emocjonalny język muzyki – przeniknięty Bałkanami, jazzem i ogromną wrażliwością.
Organizacja całego wydarzenia była dla mnie ogromnym wyzwaniem – wzięło w nim udział ponad 150 uczestników warsztatów i spotkań. Jednak to, co najbardziej mnie wzruszyło, to obecność młodych Albańczyków z Albanii i Kosowa, którzy przyjechali specjalnie z Gdańska, Poznania, Łodzi – i oczywiście nasza lokalna, wrocławska społeczność. To piękna, mądra, wrażliwa młodzież, która daje ogromną nadzieję na przyszłość Albanii i Kosowa.
To było największe spotkanie albańskie we Wrocławiu, współtworzone przeze mnie. Jestem tym faktem niezmiernie zaskoczona, poruszona i bardzo, bardzo wdzięczna.
Serdeczne podziękowania dla:
– Pana Ambasadora Drilona S. Gashiego i Tringi oraz Konsulów Visara Recaja i Toniego Dhimy – za otwartość i wsparcie,
– Anastasii Zazuliak – za zdjęcia z Albanii i Kosowa
– Blleriny Shehu Limani i Viganowi Limani – za przygotowanie degustacji,
– Ireny Konachowicz i Roberta Wieczorka – za prowadzenie warsztatów
– Całego zespołu Światowida – za zaangażowanie, profesjonalizm i serce włożone w przygotowania.
Zdjęcia są autorstwa Krzysztofa Wilmy.
